1. Quy tắc sản xuất hữu cơ sinh học
- Sử dụng các biện pháp, chế phẩm đặc biệt để kích thích hoạt động sinh học,
- Áp dụng phân hữu cơ, phân bón hữu cơ trong danh mục được công nhận,
- Sử dụng cây che phủ và cây phân xanh, phân động vật được ủ đúng kỹ thuật,
- Liên kết chăn nuôi và trồng trọt theo một hệ sinh thái khép kín
- Luân canh cây trồng và trồng đồng loạt,
- Làm đất tối thiểu và thích hợp,
- Kiểm soát dịch hại bằng các quy trình thực hành tốt, sử dụng chế phẩm sinh học và các loại thuốc phòng trừ dịch hại có nguồn gốc sinh học đảm bảo tính toàn vẹn của quá trình sản xuất hữu cơ vi sinh
- Được kiểm soát bằng công nghệ CheckVN để minh bạch thông tin TXNG
2. Lựa chọn địa điểm thành lập trang trại trồng rau hữu cơ vi sinh
- Việc lựa chọn vị trí thành lập trang trại hoặc vùng sản xuất hữu cơ sinh học có ý nghĩa quyết định và rất quan trọng. Sản xuất hữu cơ vi sinh là phương pháp trung hòa giữa sản xuất vô cơ và hữu cơ. Không phủ định kết quả và thành tựu của nền nông nghiệp hóa học nhưng cũng tiếp thu tinh hoa của nông nghiệp hữu cơ để tạo ra sản phẩm nông nghiệp chất lượng vì sức khỏe cộng đồng và vì môi trường thiên nhiên tươi đẹp
- Địa điểm trồng có nguồn nước dồi dào chất lượng tốt; Tiếp cận với lao động, vận chuyển và thị trường, v.v ...
- Địa điểm tránh dịch hại và sâu bệnh cho sản phẩm nhà sản xuất mong muốn phát triển.
- Khi mới bắt đầu nên quy hoạch trồng với diện tích nhỏ tránh rủi ro, và gia tăng kỹ năng sản xuất hữu cơ sinh học.
- Việc thành công sản xuất hữu cơ sinh học phụ thuộc vào việc thiết lập một kế hoạch luân canh bền vững. Tạo lập một hệ sinh thái giữa chăn nuôi và trồng trọt. Điều này có nghĩa là khai thác quy mô diện tích tối ưu theo nhu cầu sản xuất thương mại và sử dụng đất dành cho sản xuất cây phân xanh kết hợp chăn nuôi và sử dụng phân chuồng. Diện tích này cần được cải tạo, thải độc, sau đó mới được đưa vào sản xuất hữu cơ sinh học theo một vòng tuần hoàn luân canh hiệu quả.
3. Chọn giống cây và vật liệu trồng
Việc sử dụng giống và vật liệu trồng từ nguồn biến đổi gen (GMOs) bị cấm trong sản xuất hữu cơ sinh học có chứng nhận. Hạt giống, cây giống, vật liệu đem trồng cần phải lấy từ nguồn sản xuất hữu cơ vi sinh. Việc ngoại trừ có thể cho phép khi một giống “tương đương” của hạt giống hay vật liệu trồng hữu cơ sinh học chưa được thương mại hóa cho cây muốn trồng hữu cơ sinh học nhưng cần đảm bảo chuyển đổi nguồn giống hữu cơ sinh học sau một vài vụ.
Trong trường hợp không phải giống hữu cơ vi sinh, thì hạt giống và cây con không được xử lý hóa chất nhất là nguồn giống làm các loại rau mầm. Trường hợp hạt giống không xử lý không có sẵn trên thị trường, thì chỉ chấp nhận hạt giống và vật liệu trồng được xử lý với các chất cho phép của cấp có thẩm quyền và nằm trong danh mục quy định được phép.
Quy định về rau hữu cơ của USA (Chương trình hữu cơ quốc gia Hoa Kỳ-NOP) quy định tạm thời cho việc sử dụng giống rau không từ nguồn hữu cơ trong điều kiện không tránh được như lũ lụt, sương giá xẩy ra. Mặt khác, nguồn giống để trồng là cây có thời gian lâu năm, có thể công nhận hữu cơ vi sinh sau khi nó được trồng theo phương phát hữu cơ vi sinh ít nhất một vụ.
Những nguồn giống này đều được khai báo với đơn vị quản lý chuỗi và Liên hiệp HTX Nông nghiệp Hữu cơ và Dược liệu Việt Nam khi được sử dụng. Đồng thời quan tâm nhu cầu thị trường, tính kháng sâu bệnh, chống chịu điều kiện bất lợi của vùng trồng khi có thể lựa chọn và tìm nguồn cung ứng giống tin cậy.
Đối với các loại trồng giá thể, khi sử dụng gỗ xẻ để làm vật chứa giá thể trồng cây, cần phải chú ý không xử dụng chất hóa học arsenate hoặc chất cấm xử lý gỗ khi tiếp xúc với đất và giá thể trồng cây
4. Dinh dưỡng đất
Một trong các mục tiêu của phương pháp hữu cơ sinh học là giữ gìn, hoàn trả dinh dưỡng cho đất trong quá trình canh tác nông nghiệp. Phương pháp hữu cơ vi sinh bổ sung thường xuyên nguồn hữu cơ từ thực vật và động vật, phân bón hữu cơ kết hợp với VBIO – Đa Năng cải tạo đất trong quá trình canh tác; đề cao việc tăng cường bổ sung và quản lý dinh dưỡng đất đai, duy trì, cải thiện độ màu mỡ của đất và giảm thiểu sự xói mòn đất đai vùng trồng song song với việc áp dụng các biện pháp canh tác luân canh cây trồng và trồng cây che phủ đất.
Đất cần được thử nghiệm để xác định độ pH và mức độ phốt pho, kali, canxi và magiê. Các bộ dụng cụ kiểm tra đất đai (test kit) hiện có sẵn từ các trung tâm thí nghiệm dịch vụ phân tích nông nghiệp. Các mức dinh dưỡng trong đất sẽ chỉ ra lượng chất dinh dưỡng bổ sung cần thiết để giúp cho cây tăng trưởng và phát triển tối ưu.
5. Nguồn dinh dưỡng từ thực vật và động vật
Phương pháp hữu cơ sinh học giúp người sản xuất tận dụng được toàn bộ nguồn thải hữu cơ trong sản xuất nông nghiệp (phụ phẩm cây trồng, rơm rạ, cây họ đậu).. và động vật (phân heo, bò, gà, lợn, phân trùn quế, xác cá…) dùng làm phân bón ruộng.
Người sản xuất dùng chế phẩm VBIO – Đa Năng dành cho xử lý môi trường để ủ phân trộn (compost) làm phân bón ruộng theo từng quy mô sao cho phù hợp với diện tích và nguyên liệu sẵn có để bổ sung dinh dưỡng đất. VBIO – Đa Năng sẽ hỗ trợ đẩy nhanh tốc độ mùn hóa, xử lý nấm mốc và vi sinh vật gây hại.
Phân compos có các yêu cầu về nhiệt độ và lượng cacbon-nitơ (C: N). Phân hữu cơ sử dụng phải có tỉ lệ C: N ban đầu từ 25: 1 đến 40: 1. Ngoài ra, khi sử dụng hệ thống ủ trong thùng hoặc ủ thông khí tĩnh phải đạt nhiệt độ từ 55 độ C đến 77 độ C trong tối thiểu 3 ngày. Nếu sử dụng hệ thống ủ phân, nhiệt độ đống phân phải được duy trì từ 55 độ C đến 77 độ C trong thời gian tối thiểu là 15 ngày và đảo trộn tối thiểu là 5 lần trong thời gian ủ đống. Nhiệt độ và số lần đảo trộn phải được ghi chép lại.
Không được dùng các chất cấm để xử lý hoặc phối trộn.
Để đảm bảo an toàn thực phẩm, phân thô (chưa được ủ) và bùn thải đô thị không được dùng trong sản xuất hữu cơ sinh học.
6. Áp dụng phân bón và cải tạo đất
Để chủ động trong sản xuất hữu cơ vi sinh, từ những năm 2016, nhà sáng lập Liên hiệp HTX Nông nghiệp Hữu cơ và Dược liệu Việt Nam đã mời cố Giáo sư Vũ Hoan cố vấn nghiên cứu để tạo ra chế phẩm Bio EM 5in1 tiền thân của VBIO – Đa Năng với mục tiêu là tự chủ hoàn toàn trong việc tạo ra một bộ chế phẩm sinh học của Việt Nam để sản xuất nông nghiệp bền vững, hạ giá thành đầu vào sản phẩm và nâng cao chất lượng nông sản. Năm 2017, nhóm nghiên cứu đã cùng Phó Giáo sư Dương Văn Hợp phân lập thành công các chủng vi sinh vật Việt Nam đầu tiên. Năm 2018 sáng chế “Chế phẩm vi sinh để xử lý chất thải hữu cơ trong chăn nuôi” của tác giả Phạm Thị Lý, Nguyễn Việt Anh và cộng sự đã được cấp bằng độc quyền sáng chế. Chứng nhận hợp quy Số/No: 01150920-MAFTC phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN02-32-1:2019/BNNPTNT ngày 21/9/2020; Bộ Nông nghệp và Phát triển Nông thôn công bố trên cổng thông tin điện tử Mard.gov.vn số đăng tải 886/CN-MTCN ngày 28/9/2020 của Cục Chăn Nuôi.
Phương pháp hữu cơ vi sinh được áp dụng bằng bộ công cụ VBIO – Đa Năng và phân bón hữu cơ vi sinh Việt Hùng do Liên hiệp HTX Nông nghiệp Hữu cơ và Dược liệu Việt Nam sản xuất; các loại phân bón và chất cải tạo đất cho phép theo Danh mục Quốc gia có sẵn. Ngoài ra, vật liệu khai mỏ có độ hòa tan thấp có thể được sử dụng để cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng. Tro của thực vật hoặc động vật cũng có thể được sử dụng để cải thiện độ màu mỡ của đất nếu chúng không được kết hợp hoặc xử lý bằng chất bị cấm và không phải là một chất cấm.
7. Quản lý cỏ dại
Cỏ dại là thách thức quan trọng nhất trong sản xuất nông nghiệp hữu cơ vi sinh. Cỏ dại phát triển mạnh khi có sự cạnh tranh của cây trồng yếu, chúng sẽ chiếm phần đất trống nhanh chóng những nơi có khoảng trống hoặc cây còn nhỏ. Nên ngay khi làm đất và trồng cây ban đầu, lúc cây còn nhỏ và cỏ chưa có cơ hội phát triển thì việc che phủ bằng rơm hoặc cỏ bện là phương phát được ưu tiên nhất trong sản xuất nông nghiệp hữu cơ vi sinh.
Một số biện pháp có thể giảm sự phát triển cỏ dại trong rau như:
- Giảm khoảng cách giữa các hàng trồng, gia tăng mật độ cây trồng,
- Giảm khoảng cách giữa các luống trồng,
- Tăng số tầng cây và hàng cây cản trở sự phát triển của cỏ dại
- Trồng cây có khả năng cạnh tranh cao với cỏ dại,
- Nghiên cứu hợp lý khoảng cách và mật độ tối ưu cây trồng cho mỗi vùng cụ thể,
- Dùng rơm bện, cỏ bện và bạt nilon che phủ đất,
- Luân canh cây trồng hợp lý để giảm ngân hàng hạt cỏ trong đất. Nhất là luân canh các loại rau trồng cạn với cây lúa nước, các loại cây ăn lá và dược liệu phát triển dưới tán lá…
8. Quản lý dịch hại bằng phương pháp hữu cơ sinh học
Mỗi loại cây trồng có dịch hại khác nhau nên cần có cách quản lý khác nhau. Sản xuất hữu cơ vi sinh không được dùng thuốc hóa học nên việc quản lý chủ yếu bằng các chiến thuật quản lý khác nhau để phòng tránh là chính chứ không phải dùng thuốc trừ sâu để tiêu diệt chúng.
Khi áp dụng phương pháp hữu cơ sinh học, người sản xuất dùng VBIO- Đa Năng định kỳ mỗi tuần một lần để xua đuổi, phòng tránh và làm côn trùng suy yếu. Kết hợp với việc sử dụng các kỹ thuật canh tác, các biện pháp vật lý và kiểm soát sinh học. Cần xác định các loại sâu bệnh chính thường gặp trên một số cây trồng cụ thể trước khi trồng hữu cơ sinh học, lựa chọn kỹ thuật canh tác, các biện pháp vật lý để quản lý dịch hại.
Các biện pháp phòng trừ sâu bệnh tổng quát:
8.1 Biện pháp canh tác
+ Làm đất: Đất trước khi được áp dụng trồng theo phương pháp hữu cơ vi sinh cần được thải độc, làm tơi xốp, tưới chế phẩm VBIO – Đa Năng cải tạo đất, sau đó phơi ải đất ít nhất 7 – 10 ngày để diệt mầm sâu bệnh hại trong đất.
Có thể kết hợp với ngâm nước và dùng vôi bột để thải độc đối với từng lọai đất.
+ Trồng luân canh: Áp dụng biện pháp luân canh với cây khác họ phòng tránh sâu bệnh. Ví dụ trồng cà chua xen với cây rau cải bắp, cải thảo, súp lơ…vv. Mùi cây cà chua có tác dụng xua đuổi sâu tơ hại trên cây rau thập tự. Tốt nhất là luân canh với cây lúa nước…
+ Bẫy cây trồng: Bẫy cây trồng để dẫn dụ sâu hại hoặc đuổi sâu hại. Ví dụ, có thể trồng cây hoa hướng dương trên đầu các bờ ruộng rau, để thu hút sâu khoang đến đẻ trứng… Dùng bẫy dính màu vàng hoặc màu xanh để bẫy một số con trưởng thành có cánh như rệp, ruồi đục lá, đục quả, bọ nhảy…hại nhiều loại cây trồng. Những loại bẫy này chi phí thấp, có thể tận dụng các vật liệu sẵn có để làm bẫy.
Bẫy nên đặt ở độ cao 40 – 60 cm tính từ bệ cây là thích họp nhất. Bẫy có bán sẵn và được hướng dẫn sử dụng trên nhãn.
8.2 Biện pháp cơ giới, thủ công:
-Thường xuyên kiểm tra đồng ruộng để ngắt bỏ ổ trứng mới nở và giết nhộng của chúng,
- Các kỹ thuật canh tác, làm đất, phơi đất, dùng màn phủ chống sâu bệnh cũng thuộc biện pháp này.
8.3 Biện pháp sinh học: Biện pháp sinh học phòng trừ sâu bệnh trong phương pháp Hữu cơ sinh học là lợi dụng các thiên địch để tiêu diệt sâu hại trên đồng ruộng, dùng chế phẩm sinh học, hữu cơ khi cần thiết.
- Thiên địch gồm : Các loài bọ rùa ăn rệp ăn sâu hại; các loài ong ký sinh trứng, sâu non, nhộng của sâu hại; các loài kiến, nhện…ăn sâu hại.
- Sử dụng chế phẩm VBIO – Đa Năng thường xuyên trong quá trình chăm sóc, bắt đầu từ khâu làm đất, nhắc đi nhắc lại nhiều lần để xua đuổi côn trùng và làm chúng suy yếu; kết hợp các loại nấm đối kháng: Trichoderma, Beauveria, nấm xanh Ometar…để phun khi cần thiết diệt sâu hại, các loại rầy và bảo vệ được các loài thiên địch có ích.
- Sử dụng bẫy Pheromone treo trên ruộng rau để thu hút con trưởng thành cái đến các bẫy mà không giao phối được, không đẻ được trứng và không hình thành được sâu. trên thị trường, vật liệu làm bẫy Pheromone đều có bán sẵn, bao gồm: Mồi pheromone (được cung cấp bởi Viện BVTV), bát nhựa, hộp nhựa, giá treo bẫy, dây thép, xà phòng. Được hướng dẫn cách sử dụng bẫy Pheromone.
