NHÃN XUỒNG CƠM VÀNG

 QUY TRÌNH TRỒNG VÀ CHĂM SÓC NHÃN XUỒNG CƠM VÀNG TẠI HTX NÔNG NGHỆP DỊCH VỤ NHÂN TÂM.

1. YÊU CẦU SINH THÁI NHÃN XUỒNG CƠM VÀNG

• Nhiệt độ: bình quân hàng năm từ 21-27℃ là thích hợp cho cây sinh trưởng và phát triển.
• Lượng mưa: thích hợp hàng năm khoảng 1300-1600mm.
• Ánh sáng: Nhãn cần nhiều ánh sáng, thoáng. Ánh sáng chiếu được vào bên trong tán giúp cây phát triển và thường sai trái, ánh sáng còn giúp đậu trái, vỏ bóng và vị ngọt, ngon.
• Nước: Nhãn là cây ưa ẩm nhưng không chịu úng và rất nhạy cảm với việc ngập nước kéo dài. Ngược lại, nếu gặp khô hạn trong thời gian dài sẽ làm cho cây sinh trưởng chậm, ra hoa và đậu trái khó khăn.
• Đất đai: Đất cát pha thịt, đất đỏ, đất phù sa có thành phần cơ giới nhẹ, thích hợp cho việc trồng nhãn hơn các loại đất khác. Cây nhãn sinh trưởng tốt trong điều kiện đất thoáng nước, tơi xốp, pH nước khoảng 5,5-6,5.

2. THIẾT KẾ VƯỜN VÀ TRỒNG CÂY

• Tất cả các hóa chất được sử dụng phải tuân thủ theo yêu cầu chung của VietGAP.
• Trồng cây chắn gió: Khi quy hoạch vườn nhãn nên trồng cây chắn gió để hạn chế việc rụng hoa, trái trong mùa mưa bão. Cây chắn gió thường là tràm, xoài, mít...
• Khoảng cách trồng: Trồng cây trong vườn có thể theo kiểu hình vuông, hình chữ nhật, hình nanh sấu hoặc theo đường vành nón cho vùng đồi ở vùng đồi dốc.
• Thời vụ trồng: Bắt đầu trồng khi mùa mưa ổn định, thường từ tháng 6-7 hàng năm.
• Chuẩn bị hố và cách trồng: Hố có kích thước 0,8 x 0,8- sâu 0,6m, trộn đều 20-40kg phân hữu cơ hoai, 300-500g hỗn hợp NPK (16:16:8) và 0,5-1kg vôi với đất mặt rồi gạt xuống hố. Khi trồng dùng dao cắt đáy bầu, đặt cây xuống giữa mô và mặt bầu bằng với mặt mô, sau đó rạch theo chiều dọc của bầu để kéo bao nilon lên và lấp đất lại nén đất xung quanh, cắm cọc giữ chặt cây con. Sau đó dùng rơm hay cỏ khô đậy kín mô. Tưới nước giữ ẩm cho cây mỗi ngày một lần nếu nắng khô, nếu có mưa thì ngừng tưới.
• Lưu ý: Mô đất đặt bầu cây giống phải cao hơn mặt đất trong vườn từ 0,20-0,25m.

3. GIỐNG VÀ GỐC GHÉP

5. Các phương pháp nhân giống

• Ghép treo bầu:

Phương pháp này thực hiện khá phổ biến đối với nhãn xuồng. Gốc ghép được sử dụng là nhãn tiêu da bò có đường kính gốc khoảng 0,5-1cm. Chọn cây mẹ có phẩm chất ngon và năng suất cao, trên đó chọn những cành khỏe mạnh và có đường kính tương hợp so với gốc ghép. Trên cành ghép sẽ rạch một vết hình lưỡi gà và còn trên gốc ghép sẽ vạt nhọn hai đầu, sau đó lắp gốc ghép vào cành ghép và buộc chặt tại vị trí ghép bằng dây nilon, đồng thời buộc bầu của gốc ghép vào thân cây (còn gọi là treo bầu). Sau khoảng 1,5 tháng thì gốc ghép dính liền với cành ghép, cắt khỏi cây mẹ đồng thời cắt bớt đọt và lá để hạn chế bốc thoát hơi nước, sau đó dưỡng trong vườn ươm đến khi cây ra 1 cơi đọt hoàn chỉnh thì có thể trồng.

• Ghép mắt:

Phương pháp này áp dụng trong trường hợp cần thay đổi giống nhanh từ giống nhãn có phẩm chất kém sang giống có năng suất cao và phẩm chất tốt. Từ các giống nhãn có sẵn, sẽ ghép giống cần ghép vào. Trường hợp này thường áp dụng kiểu ghép chữ U hoặc chữ H. Dùng dây PE quấn kín mối ghép, sau 2-3 tuần tháo dây ra, khoảng 5 ngày sau tiến hành cắt ngọn gốc ghép.

5. Tiêu chuẩn cây giống tốt

Thân cây thẳng, vững chắc. Chiều cao cây giống từ 80cm trở lên (đối với cây ghép), từ 60cm trở lên (đối với cây chiếc). Đường kính cành giống từ 1-1,2cm (đo cách vết ghép khoảng 2cm về phía trên đối với cây ghép), từ 0,8cm trở lên (đo cách mặt giá thể bầu ươm 10cm đối với cây chiết). Có 2 hoặc hơn 2 cành (đối với cây ghép) và chưa phân cành, hoặc có hơn 2 cành (đối với cây chiết). Có 1-2 đợt lộc mới sinh ra sau ghép hoặc chiết. Số lá trên thân chính hiện diện đầy đủ từ vị trí chiều cao cây đến ngọn. Lá đã trưởng thành, xanh tốt và có hình dạng đặc trưng của giống.

5. Giống trồng:

Giống được trồng và ghép ở HTX NN- DV Nhân Tâm, là giống có nhiều triển vọng. Được mua từ cây đầu dòng mang mã số NVT20XCV đã đạt giải nhất hội thi trái cây được tổ chức tại Trung tâm Cây ăn quả Long Định (Châu Thành- Tiền Giang) năm 1998. Khả năng sinh trưởng khá. Cây 15-20 năm tuổi có năng suất trung bình 100-140kg/cây/năm. Quả trên chùm to đều, trọng lượng quả trung bình 16-25g. Thịt quả có màu trắng hanh vàng. Dầy thịt 5,5-6,2mm. Cấu trúc thịt ráo, dai, giòn. Mùi vị ngọt, khá thơm dùng để ăn tươi là chính. Vỏ trái khi chín có màu vàng da bò.

Ngoài ra, dòng nhãn xuồng cơm vàng XCVMDD01 và XCDVDMDD26 đã được Sở Nông nghiệp và PTNT Bà Rịa Vũng Tàu công nhận là cây đầu dòng có thể làm vật liệu cho nhân giống trồng tại Bà Rịa Vũng Tàu.

4. BÓN PHÂN

Liều lượng phân bón cho nhãn cần căn cứ vào độ lớn của cây, sản lượng quả hàng năm, giống và độ màu mỡ của đất để bón phân.

5. Bón phân thời kỳ kiến thiết cơ bản

Đối với cây 1-2 năm tuổi: Sau khi trồng, cây nhãn bắt đầu ra đợt đọt non thứ 2 thì bón phân. Năm đầu tiên cây còn nhỏ nên pha phân vào nước để tưới, phải tưới cách gốc 20-25cm để tránh phân làm cháy rễ. Hàng năm bón thêm phân hữu cơ hoai mục 5-10kg/cây.

Bảng 1. Khuyến cáo bón phân cho cây nhãn

• Lưu ý: Cần bón dặm cho những cây phát triển kém bằng phân DAP-0,1kg/gốc/lần.

5. Bón phân thời kỳ khai thác

 Đối với cây 3 năm tuổi: Số lượng phân bón kể trên tăng dần từ 20-30%. Đối với vườn nhãn xuồng cơm vàng từ 8 năm tuổi trở đi, nếu trồng trên đất xám nên áp dụng liều lượng 800gN + 400g + 1200g + 30kg phân bò hoai/cây/năm.

Nếu trồng trên đất cát nên áp dụng liều lượng

900gN + 450g  + 1350g  + 30kg phân bò hoai/cây/năm. Số lần bón chính được chia ra như sau:

Lần 1: Sau khi thu hoạch trái 1 tuần bón:                  60%N + 60%  

Lần 2: Trước khi cây ra hoa 5 tuần bón:               40%  + 45%

Lần 3: Đường kính quả khoảng 1cm bón: 40%N                    +25%

Lần 4: Trước khi thu hoạch trái 1 tháng:                              30%

Hàng năm cần bón thêm phân hữu cơ khoảng 20-30kg/gốc/năm hoặc bón phân tro trấu, xác thân đậu, vỏ đậu (bón ở lần 2).

5. Phương pháp bón phân lần 2

Đào rãnh xung quanh tán cây rộng 20-30cm, sâu 10-20cm. Lượng phân bón được cho vào rãnh, sau đó lấp đất lại và tưới nước.

Các lần bón khác (1-3-4) chỉ cần rải quanh bồn, theo tán cây.

1. Lưu ý: Cần để các rãnh cỏ theo hàng, tránh trôi phân khi gặp mưa lớn.

5. Phun phân bón qua lá

Sau khi thu hoạch, cắt tỉa cành xong, có thể phun một số loại phân bón qua lá có hàm lượng đạm cao như: phân bón lá có tỷ lệ N:P:K = 30:10:10; 40:4:4; 33:11:11... nhằm giúp cho bộ lá mới ra đều và khỏe mạnh. Giai đoạn chuẩn bị cho cây ra hoa, để thúc đẩy lá mau thuần thục và sớm trổ, có thể dùng một trong các loại phân bón lá có tỷ lệ N:P:K như 10:60:10; 8:58:8; hoặc MKP... Không nên phun phân bón lá có lượng đạm quá cao vào lúc này. Trong giai đoạn từ khi trái non cho đến trước lúc thu hoạch 3 tuần nên phun thêm các đợt phân bón lá có N, P và K mỗi đợt cách nhau khoảng 2 tuần.

5. TƯỚI TIÊU NƯỚC

Cần cung cấp nước thường xuyên trong mùa nắng khi cây còn nhỏ, nhất là trên vùng đất pha cát rất dễ bị thiếu nước. Cây trưởng thành chịu đựng khô hạn khá hơn nhưng phải cung cấp đủ nước vào các giai đoạn cần thiết trong vụ  nhãn. Nên tưới nước cho cây vào các đợt bón phân, ra lá non, từ khi bắt đầu ra hoa đến trái phát triển và sau khi thu hoạch. Ngưng tưới khoảng 30-40 ngày sau khi bón phân đón hoa để cây phân hóa mầm hoa và ra hoa thuận lợi.

        6. CÁC KỸ THUẬT CHĂM SÓC KHÁC

• Tủ gốc giữ ẩm: vào mùa nắng cần phải phủ kín xung quanh tán cây bằng rơm, thân đậu hay cỏ khô.
• Làm cỏ và trồng xen: cần làm sạch cỏ xung quanh gốc theo đường kính tán cây, thông thường làm 4-5 đợt/năm kết hợp mỗi lần bón phân. Có thể sử dụng thuốc diệt cỏ như: Glu-Elong.15SL hoặc Sinate 150 SL. Cả 2 loại cùng một hoạt chất Glufosinate Ammonium cách ly trước thu hoạch ít nhất 14 ngày. Thời kỳ kiến thiết cơ bản, có thể trồng xen một số loại cây họ đậu hoặc cây ngắn ngày trong vườn nhãn để lấy ngắn nuôi dài.
• Tạo tán: khi cây còn nhỏ cần bấm ngọn cây cách mặt đất khoảng 0,8-1m và những cành dày đặt, cách vườn, cành đan chéo nhau trên thân cây. Tuyển chọn lại 3-4 cành phân bố đều theo các hướng, cách nhau 10-20cm. Cành thứ nhất cách mặt đất 50-80cm, nên theo định hướng tạo dáng cây có một bộ khung thông thoáng.
• Tỉa cành: tỉa cành để cây ra đọt đồng loạt, thuận lợi cho chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh, xử lý ra hoa đồng loạt và thu hoạch đồng loạt. Việc cắt, tỉa cành cho cây thông thoáng giúp các cành trông tán cây có thể nhận được đầy đủ ánh sáng làm cho quá trình quang hợp của cây được đầy đủ. Sau khi thu hoạch xong cắt bỏ tất cả các đọt cành, chừa lại độ dài của cành là 0,2-0,3m so với vết cắt năm trước. Tỉa bỏ những cành khô, gãy, cành tăm hương, cành xà chạm mặt đất.
• Xử lý ra hoa: đa số các giống nhãn xuồng cho một vụ quả mỗi năm. Ngay sau khi tỉa cành xong cần tỉa cành đồng loạt, bón phân đầy đủ theo khuyến cáo. Nên phun thuốc phòng trừ sâu phá hại lá đồng thời kết hợp phun một số loại phân bón lá có hàm lượng đạm cao như khuyến cáo ở phần phân bón lá để nuôi bộ lá cho tốt. Bắt đầu ngưng tưới nước khi lá của đợt đọt thứ hai trở nên già nhằm tạo thuần thục bộ lá và không cho cây ra đọt. Trong khi ngưng tưới kết hợp phun MKP nồng độ 50g/8lit hoặc 10-60-10 (phun theo khuyến cáo) lượng dung dịch phun 4-5 lít/cây 7-8 năm tuổi. Sau 30-40 ngày ngưng tưới nếu thấy bộ lá đã thuần thục hoàn toàn thì tiến hành tưới đẫm 1 ngày/lần liên tục 5 ngày, sau đó tưới 3-4 ngày/lần cho đến khi cây nhú hoa thì trở lại chu kỳ tưới bình thường 5-7 ngày/lần.
• Tăng đậu quả: dùng phân bón có chứa GA3 nồng độ 5-20ppm, NAA 20ppm, Canxi Bo. Phun vào thời điểm trước khi cây ra hoa, 30% hoa nở và sau đậu quả sẽ làm tăng tỷ lệ đậu quả và giúp trái phát triển có kích thước lớn.
• Lưu ý: khi hoa đang nở hoặc sắp nở gặp thời tiết nắng, mưa thất thường (đang nắng gắt, lại mưa rào đột xuất, rồi lại nắng) hoa rất dễ bị thán thư, nên xử lý bằng cách phun Antracol 70WP- liều lượng 500g/200 lít.
• Khắc phục hiện tượng quả non: vườn phải trồng cây chắn gió, tưới nước, bón phân đầy đủ, phòng trừ sâu bệnh và phun các chế phẩm chống rụng quả non như: GA3 nồng độ 5-20ppm, Kaly Bo, Kaly Nano, Zine Trac,...từ khi trái có đường kính 0,3-0,5cm.
• Tỉa trái trên chùm: việc tỉa trái giúp gia tăng kích thước, trái to, giảm hiện tượng ra trái cách năm, chùm trái sẽ có trái đồng đều về độ lớn. Tiến hành tỉa trái khi trái có kích thước cỡ hạt đậu nành. Tỉa những trái bị sâu bệnh, trái dị hình, trái ở đầu ngọn của chùm.
• Bảo vệ quả: dùng lưới chuyên dùng để bao phần tán cây phòng sự gây hại của dơi là chính. Thời điểm thực hiện khi trái có đường kính 1cm.

        7. THU HOẠCH VÀ VẢO QUẢN SAU THU HOẠCH

• Nhãn xuồng thu hoạch vào khoảng 90-110 ngày sau khi hoa nở. Khi thu hoạch nên dùng kéo cắt cả chùm quả để cho cành khỏi bị gãy, bị xước và nếu cành bị bẻ đi quá sâu sẽ ảnh hưởng đến sự ra hoa vụ sau.
• Bảo quản ở nhiệt độ 18°C, độ ẩm môi trường không khí 90-95% sẽ giữ được màu sắc và độ tươi của quả nhãn lâu hơn. Dùng hộp nhựa trắng trong suốt chuyên dùng đóng gói nhãn HTX đang sử dụng để bảo quản và là bao bì đóng gói cung cấp NXCV cho các nhà phân phối. Sẽ hạn chế được cường độ hô hấp của quả tươi và bảo quản quả nhãn kéo dài hơn 2 ngày so với cách bảo quản thông thường.